از حاجی آباد درشمال شرق گرفته تا بندرآباد و اسلام آباد در جنوب غرب رستاق انواع صیفی جات  به خوبی کاشت و برداشت می شد . روزگاری خربزه حاجی آباد شیرین ترین خربزه رستاق بود که مشتریان خاص خود را داشت .

خربزه سبز شمسی پوست نازکی داشت و همچون عسل شیرین بود ، هندوانه به اصطلاح عقبه (۱) شرف آباد تا صبح نوروز دربرخی از زیرزمین های این روستا باقی بود .

ابراهیم و آباد و صدرآباد معدن هندوانه های پرآب و سنگین وزن بود . گونه های مجدی بیشتر در مهدی آباد کشت می شد .کشت غالب اسلام و آباد و بندراباد نیز گوجه ،  بادمجان ، خیار سبز ، کدو و… بود .

در عزآباد ما بیشتر خربزه و هندوانه کشت می شد و صدالبته در همه روستا انواع صیفی کم  وبیش وجود داشت .

کار آماده سازی زمین کندن گودال ، کود ریزی و ردیف کردن جوی و پشته از نیمه های بهمن ماه آغاز می شد و از نیمه اسفند به بعد کرت ها را برای کاشت نم (۲) می دادند .

شب پنچه نوروز (۳) بذر ها که از همان محصولات سال قبل کنار گذاشته شده بود از پستوها (۴) بیرون می آمد و کار شستشو و به اصلاح رشد گذاشتن تخمه ها آغاز می شد .

 برا ی این کار تخمه ها ی شسته شده را در دستمال های نخی مرطوب می پیچیدند و در میان چادرشبی از علف های اسبز (یونجه ) می گذاشتند تا درمیان محیطی گرم ومرطوب تخمه ها جوانه بزند و به اصطلاح رشد کند .

وقتی تخمه ها جوانه می زد کار کاشت آغاز می شد برای کاشت حداقل به سه نفر نیاز بود نفر اول گزه (۵) برمی داشت و نفر دوم یذر را با دقت درآن می گذاشت و نفر سوم ریگ نرم که دراین دیار به فور وجود داشت را برروی آن می ریخت .

 بعضی ها نیز برای امان ماندن تخمه ها از آسیب پرندگان برروی ریگ ها خاکستر می پاشیدند . مترسک می ساختند ، و بعضا بالای پشته ها  ورق های کاغذ کتاب های کهنه درسی مان را با یک تکه کلوخ ثابت می کردند تا با حرکت باد پرندگان را فراری دهد .

در بعضی از سنوات هجوم پرندگان بیشتر می شد و عده ای باید در کنار مزارع بر طبل های حلبی بکوبند تا پرندگان به محصول اسیب نرسانند .

این کار تا زمان سبز شدن بوته و جان گرفتن آن ادامه داشت و پس از آن سایر مراحل نگهداری مانند کندن علف های هرز و اصلاح بوته ها به ترتیب ادامه می یافت .

از مهمترین مشکلات مردم رستاق در کشت صیفی توفان های فصلی بود که دربهار از سمت جنوب غرب(باد قبله )  می وزید این طوفان ها اغلب بوته ها را می شکست ، آنها را جابجا می کرد ، از پشته ها سرنگون می ساخت و ….

با هر زحمتی بود دوره ۴ یا ۵ ماه  کشت خربزه وهندوانه به پایان می رسید و زمان برداشت محصول بود و الحق صحرا رونق خاصی داشت ، بار بر ها ، بار خرها ، واسطه ها ، دلالان ، کشاورزان و همه و همه در صحرا حضور داشتند .

و ما کودکان ونوجوانان دیروز نیز یکی کوزه آب بر دست داشت و دیگری ناشتائی برای پدر و کارگرانش می برد . آن یکی خربزه می چید و دیگری در انتقال محصول به کنار ماشین های خاور و بنز ۱۰ تن مشارکت داشت .

کار قپان داران (۶) نیز چاق بود هنوز ازباسکول خبری نبود خربزه یا هندوانه را در شال های بزرگ  و سنگین که آن را شال چارتخته می نامیدند می گذاشتند و چهار گوشه آن را می بستند و قپان می کردند برای این کار حداقل ۴ نفر لازم بود و بعضا تا ۸ نفر نیز دراین امر مشارکت داشتند

دو نفر در دو دوسوی شال چوبه قپان را بر شانه نهاده و از زمین آزاد می کردند تا قپان دار بتواند محصول را وزن کند با صدای بلند می گفت ۲۰ من وصد (۷) و یک نفر هم نویسنده بود که وزن ها را یکی یکی ثبت می کرد .

بعضی وقت شال ها بقدری سنگین بود که بایستی ۴ نفر برای بلند کردن آن زیر چوب قپان بروند و پس از وزن کردن کار ادامه می یافت و خربزه یا هندوانه را به کامیون ها منتقل وبه زیبائی برروی هم می چیدند و این این هم حرفه ای تخصصی بود .

قدیم ترها که ما به یاد نداریم چارپایان همین محصولات را به یزد منتقل می کردند.

به یمن این کشت و کار صحراها آباد بود روستا ها رونق داشت ، قنات ها پرآب بود و بعدها چاه های عمیق نیز آب سفره ها را به دشت ها می آوردند و کشت غرقابی لب های تشنه زمین های حاصلخیز رستاق را سیراب می کرد و سطح سفره های آب زیر زمینی هرروز پائین وپائین تر و قنات ها یکی پس ازدیگری به خشکی گرائید ، چاه ها کم اب شد .

در کنار کم آبی رشد صنایع درمنطقه ، عملا هوا را نیز تحت تاثیر خود قرار داد و این آلودگی هوا بر کشت صیفی جات اثر گذاشت و آن را دچار افت کرد .

در بیشتر روستاها با راهنمائی جهاد کشاورزی و مسئولان مردم به کشت گلخانه ای همراه با مدیریت منابع آب هدایت شدند ولی هنوز هم کشت سنتی صیفی جات دررستاق کم وبیش ادامه دارد .

• عقبه : نوعی هندوانه که زمان کشت آن با تاخیر انجام می شد و ماندگاری بیشتری داشت .

• نم : منظور آب کم است .زمین را با حداقل آب ، آبیاری می کردند .

• پنجه نوروز : درگذشته و دریک تقویم غیررسمی همه ماه ها را ۳۰ روز محاسبه می کردند و ۵ روز آخر سال را پنجه می نامیدند .

• پستو : انبارها ، اتاق های پشتی و اندرونی

• گزه : نوعی شیار های کوچک بود که با لبه تیز بیل به طور ردیفی درزمین ایجاد می شد .

• قپان داری : قپان ابزاری قدیمی برای وزن کردن بود و به کسی که این کار را انجام می داد قپان دار می گفتند

• اوزان قدیم : “من” ۶ کیلو –  “نیم من”  ۳ کیلو –  “صد درم ” یک و نیم کیلو –”  ۵۰ و ۱۲ و ۴ درم ” یک کیلو

•